ต้องการดวงตา

อาจารย์เซนอวิ๋นเหยียน เป็นผู้บรรลุธรรมขั้นสูง จึงมีผู้มาปวารณาตัวเป็นศิษย์มากมาย

วันหนึ่ง ศิษย์เซนต้งซานได้มาสนทนาธรรรมกับอาจารย์เซนอวิ๋นเหยียน จากนั้นจึงเอ่ยปากว่าจะขอสิ่งหนึ่งจากอาจารย์ อาจารย์เซนอวิ๋นเหยียนจึงกล่าวถามว่าต้องการสิ่งใด

ต้งซานตอบอย่างสุภาพว่า “ศิษย์ขอดวงตาของท่านอาจารย์”

เมื่อได้ยินดังนั้น อาจารย์เซนอวิ๋นเหยียนยังคงสำรวมตน เพียงกล่าวถามกลับไปว่า “แล้วดวงตาของท่านเองเล่า”

ต้งซานตอบว่า “ศิษย์ไม่มีดวงตามาตั้งแต่แรก”

อาจารย์เซนอวิ๋นเหยียนจึงถามกลับไปว่า “เช่นนั้น หากเจ้ามีดวงตา ดวงตาของเจ้าจะอยู่ ณ ที่ใด?” ต้งซานไม่ตอบคำ

ครู่หนึ่ง อาจารย์เซนอวิ๋นเหยียนก็กล่าวถามอีกว่า “แท้จริงแล้ว ที่เจ้าต้องการคือดวงตาของข้า หรือดวงตาของตัวเจ้าเองกันแน่?”

มิคาดต้งซานกลับถอนหายใจ พลางตอบว่า “ที่แท้แล้ว ที่ศิษย์ต้องการ กลับมิใช่ดวงตา”

ครั้งนี้อาจารย์เซนอวิ๋นเหยียนไม่ต่อคำ เพียงบอกให้ต้งซานกลับออกไป ทว่าศิษย์ต้งซานยังคงไม่ขยับเขยื้อน ทั้งยังกล่าวว่า “ศิษย์ไม่มีดวงตา แม้นออกไปก็มองไม่เห็นหนทาง”

ยามนั้นอาจารย์เซนอวิ๋นเหยียนยกมือขึ้นตบที่อกของตนเอง พลางเอ่ยว่า “เมื่อครู่เรามิใช่ให้เจ้าไปตั้งแต่แรกแล้วหรือ ไฉนยังบอกว่ามองไม่เห็นอีกเล่า?”

ปัญญาเซน : ดวงตาที่มองเห็นธรรม เป็นสิ่งเฉพาะตน ที่มิอาจให้ผู้ใดและมิอาจเอาจากผู้ใด ผู้ปฏิบัติธรรม ผู้บรรลุธรรม ผู้นั้นย่อมเห็นประจักษ์ชัดด้วยตนเอง