ล้างจาน-ถูพื้น

พุทธศาสนานิกายเซน มีเรื่องเล่าเกี่ยวกับการศึกษาเซนที่น่าสนใจเรื่องหนึ่ง ความว่า

ยังมีศิษย์เซนบวชใหม่รูปหนึ่ง ต้องการศึกษาปรัชญาเซนให้ลึกซึ้งถึงแก่น จึงได้ไปกราบอาจารย์เซนเจ้าโจว พลางกล่าวว่า

“กระผมเพิ่งเข้ามาสู่เส้นทางเซน จึงอยากของร้องให้ท่านอาจารย์ช่วยชี้แนะการศึกษาธรรมให้เป็นพิเศษ ว่าทำอย่างไรจึงจะสามารถบรรลุธรรมได้”

อาจารย์เซนเจ้าโจว กลับถามว่า “เจ้ารับประทานอาหารเช้าแล้วหรือยัง?”

ศิษย์เซนงุนงงเล็กน้อย ที่อาจารย์ตอบไม่ตรงคำถาม แต่ก็ตอบกลับไปว่า “รับประทานแล้ว ขอบคุณครับท่านอาจารย์”

มิคาด…อาจารย์เซนยังกล่าวต่อไปว่า “ถ้าเช่นนั้นจงนำจานชามที่เจ้าใช้ใส่อาหาร ไปล้างทำความสะอาดให้เรียบร้อย”

“ล้างสะอาดแล้วครับ” ศิษย์เซนตอบอย่างอดทน

“งั้นก็จงไปถูพื้นให้สะอาด” อาจารย์เซนยังสั่งต่อไป

ถึงตอนนี้ ศิษย์เซนหมดความอดทน จึงเอ่ยถามอาจารย์เซนอย่างประชดประชัน ด้วยความไม่พอใจว่า

“นอกจากล้างจานชาม ทำความสะอาดพื้นแล้ว ท่านอาจารย์ไม่มีหลักธรรมอื่นใดจะสอนกระผมแล้วหรือ?”

คราวนี้ อาจารย์เซนจึงกล่าวตอบศิษย์ผู้นี้ไปว่า

“หากมิใช่ล้างชามถูพื้นแล้ว เราก็ไม่รู้หรอกว่า เจ้าจะสามารถบรรลุธรรมจากวิธีอื่นใดได้อีก?”

ปัญญาเซน : เซน มุ่งเน้นให้อยู่กับปัจจุบันขณะอย่างมีสติ เนื่องเพราะพุทธภาวะนั้น สามารถเกิดได้ในทุกที่ทุกเวลา การรู้แจ้งอย่างเซนเกิดจากการปฏิบัติภารกิจในชีวิตประจำวันอย่างผู้ที่ตื่นอยู่ทุกขณะจิต