เรื่องมีอยู่ว่าเมื่อนานมาแล้วมีชายหนุ่มฐานะยากจนอาศัยอยู่เพียงลำพังในป่าใหญ่ เขาทำอาชีพตัดไม้และขายของป่า
วันหนึ่งขณะที่เขากำลังตัดต้นไม้ มีนกกระเรียนสีขาวแสนสวยบินตกลงมาใกล้ๆ กับที่เขาอยู่ ท่ามกลางปีกสีขาวนั้นมีเลือดไหลแดงฉานออกมา ชายหนุ่มเห็นลูกธนูปักอยู่ เขาสงสารนกกระเรียนที่กำลังบาดเจ็บ หากไม่รีบช่วยนายพรานจะต้องตามมาจับมันไปแน่ ชายหนุ่มดึงลูกธนูออกมาอย่างเบามือและทำแผลให้ จนนกกระเรียนเริ่มขยับปีกได้ “เจ็บหน่อยนะ แต่เดี๋ยวเจ้าจะกลับไปบินได้เหมือนเดิม รักษาตัวด้วย”
นกกระเรียนแทนคุณ: การทำดีโดยไม่หวังผลตอบแทน
นกกระเรียนค่อยๆ กระพือปีกจนบินได้ ก่อนที่มันจะจากไปมันส่งเสียงร้องแทนคำขอบคุณ ชายหนุ่มรู้สึกดีที่อย่างน้อยได้ช่วยชีวิตนกกระเรียนที่น่าสงสารให้ไม่ต้องกลายเป็นอาหารของนายพราน
ค่ำวันนั้นชายหนุ่มเดินทางกลับมาที่กระท่อม เขารู้สึกประหลาดใจที่เห็นหญิงสาวสวยคนหนึ่งยืนรออยู่ที่บ้าน เธอถือถุงใบหนึ่งมาด้วย
“กลับมาแล้วหรือคะ ฉันขอฝากเนื้อฝากตัวเป็นภรรยาของคุณ ฉันอยากดูแลคุณให้ดีที่สุดค่ะ” เธอยิ้มและโค้งคำนับเขา
ชายหนุ่มรู้สึกเก้อเขินและคิดว่าตัวเองต่ำต้อยไม่ดีพอที่จะได้ผู้หญิงคนนี้มาเป็นภรรยา “คือ…คือผมยากจนมากๆ ผมไม่น่าจะดูแลคุณได้”
หญิงสาวเปิดถุงที่มีข้าวสารและอาหารอย่างอื่นอยู่เต็มให้เขาดู “ไม่ต้องกังวลไปนะคะ ฉันจะช่วยดูแลคุณเอง”
หญิงสาวเดินเข้าไปในครัวแล้วเริ่มทำอาหาร ทั้งสองคนได้กลายเป็นสามีภรรยากัน ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาชายหนุ่มออกไปทำงานได้อย่างสบายใจ และมีความสุขทุกครั้งที่ได้กลับมาบ้านเพื่อที่จะกินอาหารที่ภรรยาทำและพูดคุยกัน น่าแปลกใจที่ถุงใบนั้นจะมีข้าวสารและวัตถุดิบอย่างอื่นอยู่ข้างในเสมอ
เย็นวันหนึ่งระหว่างที่กำลังกินข้าวภรรยาบอกสามีว่า “ฉันอยากให้คุณช่วยสร้างห้องทอผ้าให้หน่อย ช่วงระหว่างที่ฉันทอผ้าคุณห้ามเข้ามาเด็ดขาดนะคะ”
แม้สามีเกิดความสงสัยว่าภรรยาจะทำอะไร แต่เขาก็ทำตามที่เธอร้องขอ “ฉันขอเวลา 7 วัน ขอให้คุณไปทำงานของคุณเถิด”
แล้วภรรยาก็เข้าไปอยู่ในห้องนั้นโดยไม่เปิดประตูเลย เมื่อครบวันที่ 7 ภรรยาออกมาด้วยสภาพร่างกายที่ซูบผอมพร้อมผ้างามผืนหนึ่ง “ผ้าผืนนี้ถ้าคุณนำไปขายที่ตลาดน่าจะได้เงินไม่น้อย”
สามีนำผ้าไปขายและกลับมาพร้อมกับเงินก้อนโต หลังจากนั้นภรรยาจะเข้าไปอยู่ในห้องทอผ้าเป็นระยะเวลานาน มีแต่เสียงเครื่องทอผ้าที่ดังตลอดเวลา สามีได้แต่สงสัยว่าภรรยานำเส้นใยราคาแพงที่ใช้ถักทอผ้ามาจากไหน สุดท้ายความอยากรู้อยากเห็นทำให้ชายหนุ่มผิดสัญญาเปิดห้องทอผ้าเข้าไป
สิ่งที่เขาเห็น คือ นกกระเรียนที่กำลังใช้ขนของตัวเองทอผ้าอยู่ นกตัวนั้นมีเสียงเหมือนกับภรรยาของตน “จำฉันได้มั้ยคะ ฉันเป็นนกกระเรียนตัวที่คุณเคยช่วยไว้ ฉันมาเป็นภรรยาเพื่อตอบแทนบุญคุณ ฉันตั้งใจว่าจะอยู่ที่นี่ตลอดไป แต่คุณทำผิดสัญญา คุณเห็นร่างจริงของฉันแล้ว เราคงมีวาสนาต่อกันเพียงเท่านี้”
นกกระเรียนยื่นผ้าผืนสุดท้ายที่เพิ่งทอเสร็จ “อย่าลืมฉันนะคะ ลาก่อน” แล้วนกกระเรียนก็บินจากไปอย่างไม่มีวันกลับมา